20 filmów powalczy o Złoty Róg

Konkurs filmów dokumentalnych towarzyszy Krakowskiemu Festiwalowi Filmowemu już dziewiąty raz. W tym roku widzowie zobaczą m.in. filmy poruszające tematykę różnie pojętej inności i odwagi w byciu sobą. Na dwadzieścia filmów konkursowych, sześć jest produkcji (lub współprodukcji) polskiej.
Motyw odkrywania prawdy o przeszłości członków swojej rodziny znajdziemy w dwóch filmach. "Amnezja" Jerzego Śladkowskiego to zapis powrotu Piotra Piwowarczyka, mieszkającego na co dzień w Meksyku, do rodzinnych Kielc. Piotr na emigracji odkrył,  że  jego dziadek brał udział jako oprawca w pogromie z 1946 roku. Z kolei historię „Babci Ruth i jej córek” opowie jej wnuczka, a zarazem reżyserka filmu, Johanna Schartau. Budując pomniejszony model rodzinnego domu swojego ojca, powróci do tragicznej historii z przeszłości, która przez lata była tematem tabu. Dla widza rodzajem przekraczania tabu będzie przyjrzenie się pracy ludzi, którzy wyławiają topielców i przekazują zwłoki do szczegółowej ekspertyzy („Dryfujące ciała”, reż. Nelleke Koop).


Kadr z filmu "Casa Blanca". Fot. KFF.

Ostatnie bastiony świata, który przestał od dawna istnieć odnajdziemy w dokumencie „Moja francuska pralnia” zrealizowanym przez Elisabeth Vogler. Tytułowa pralnia należy do 89-letniego Françoisa. Za fasadą zrujnowanego budynku, przed zgiełkiem współczesności ukryta jest jego fascynująca historia. Równie tajemniczy jest bohater dokumentu Anny Shishovej, odnaleziony „Na skraju” świata, w rosyjskim miasteczku w okręgu kostromskim, który znajduje schronienie u miejscowego popa i zakonnicy. Zapomniane miasteczko jest ukryte w cieniu wielkiego więzienia, choć według zapewnień mieszkańców stanowi raj na ziemi. Takim rajem miał być dla emerytowanych marynarzy dom położony nad samym morzem, jednak budynek to nie statek, a zamknięci „Na redzie” (reż. Alessandro Abba Legnazzi)  leciwi marynarze tęsknie obserwują niespokojne fale, snując marzenia o powrocie na głębokie wody. W portowym miasteczku na Kubie mieszkają bohaterowie dokumentu "Casa Blanca" Aleksandry Maciuszek. Niedołężna Nelsa i jej trzydziestoletni, dotknięty zespołem Downa syn Vladimir. Mężczyzna musi zająć się matką, w innym wypadku będą musieli się rozstać.


Kadr z filmu "Zanim opadnie kurtyna". Fot. KFF.

W ramach konkursu będzie można zobaczyć dwa filmy izraelskie. W pierwszym z nich, zatytułowanym „Ostatni przystanek” reżyserka, Julie Shles podgląda odwiedzających główny dworzec autobusowy w Tel Awiwie, gdzie spotykają się pochodzący z całego świata Izrealczycy oraz nielegalni afrykańscy imigranci. Tworzy się niezwykła panorama współczesnego Izraela, z jego problemami oraz mieszanką narodowo-religijną. Nieco inne spotkanie sportretowała Nitzan Ofir w dokumencie „Prawie jak przyjaciółki”. W jej filmie łączą się losy dwóch dziewczynek: Żydówki i Palestynki. Początkowo internetowa znajomość przenosi się w świat rzeczywisty. Konfrontujący różne narodowości i religie jest także "Dybuk. Rzecz o wędrówce dusz" Krzysztofa Kopczyńskiego. Reżyser przez osiem lat realizował zdjęcia w Humaniu na Ukrainie, miejscu świętym dla Chasydów, których obecność zmienia to ukraińskie miasto, do głosu dochodzą lokalni nacjonaliści. Odmienność etniczna jest pokazana także w filmie Agnieszki Zwiefki "Królowa ciszy", jedenastoletnia romska dziewczynka nie dosłyszy, nie mówi ale pomimo tych ułomności jej pasją jest taniec bollywoodzki.  Terapię przez sztukę, w tym wypadku poprzez śpiew, pokazuje Peti Akar w dokumencie „Wyśpiewaj swoje serce”, którego bohaterowie - członkowie londyńskiego chóru  - leczą się w ten sposób z depresji. Sytuację niejako odwrotną mamy w filmie „Na barkach lwa”, gdzie Graham, muzyk rockowy, dla którego muzyka jest całym światem nie może dalej pozostać na scenie ze względu na chorobę: szumy uszne. O zmaganiu się z fizycznymi przeciwnościami losu opowiadają także losy pozostałych, niezwykłych bohaterów tego filmu: 80-letniej Alice, która zaczyna fotografować po utracie wzroku i Kate, kobiety-bokserki, która w czasie urazów powstałych w walce uszkadza mózg, nigdy już nie wróci na ring, który był jej pasją i stara się znaleźć ukojenie w rzeźbieniu. O zmaganiach z własnymi uwarunkowaniami opowiada także  Wallner Thomas w filmie „Zanim opadnie kurtyna”. Jest to zapis ostatniego spektaklu „Gardenia”, który w ciągu dwóch lat był wystawiany na deskach teatrów całego świata. Występują w nim starzejący się transseksualiści i drag queens. Przy okazji tego przełomowego momentu w ich życiu opowiadają o o samotności wynikającej ztożsamości seksualnej. Z brakiem aprobaty każdego dnia walczą się także sportretowane przez Ruth Gumnit członkinie lesbijskiej społeczności w Tajlandii. W „O tym się nie mówi” opowiadają o walce o uznanie i akceptację ich orientacji seksualnej w oczach tradycyjnego buddyjskiego społeczeństwa. Podobny problem – braku akceptacji najbliższej rodziny - dotyka także bohaterkę dokumentu Karoliny Bielawskiej "Mów mi Marianna", która  podejmuje niełatwą decyzję o zmianie płci i rozpoczęciu życia w zgodzie z własną seksualnością.
Philip Cox wchodząc z kamerą do „Love Hotelu” pokazuje miejsca, z których korzystają – obok prostytutek i ich klientów – także przelotni kochankowie, czy szukające nowych wrażeń pary małżeńskie z długoletnim stażem. Przybytki rozkoszy są wpisane w japońską tradycję, jednak pod wpływem ostatnich konserwatywnych przemian polityczno-obyczajowych musiały zmienić swój charakter.

W konkursie znalazły się także filmy powracające do epoki komunizmu. Ubiegłoroczny laureat Smoka Smoków, uznany mistrz kina dokumentalnego Bogdan Dziworsk,i po 25-letniej przerwie w reżyserowaniu pokaże swój najnowszy film zatytułowany „Plus minus czyli podróże muchy na wschód”. Fantasmagoryczny zapis podróży do Gruzji śladami wodza – bohatera dzieciństwa autora filmu - Józefa Stalina. Z kolei Giedrė Žickytė w filmie „Mistrz i Tatiana” opowie historię „artysty osobnego” Vitasa Luckusa: litewskiego performera i fotografika, który wyróżniał się na tle szarej sowieckiej rzeczywistości. Osią opowieści jest jego relacja z tytułową Tatianą. Elementy tamtej rzeczywistości odnajdziemy także w dotyczącychj współczesności „Bitwach”. Reżyserka, Isabelle Tollenaere udowadnia, że wojna tak naprawdę nigdy nie ma końca, a echa homo sovieticus nie ucichły mimo upływu lat.

Filmy biorące udział w Konkursie Filmów Dokumentalnych:
1.    "Amnezja", Jerzy Śladkowski, Polska, 56’
2.    „Babcia Ruth i jej córki”, Johanna Schartau, Szwecja, 60’
3.    „Bitwy”, Isabelle Tollenaere, Belgia/Holandia, 88’
4.    "Casa Blanca", Aleksandra Maciuszek, Polska/Meksyk, 60’
5.    "Dybuk. Rzecz o wędrówce dusz", Krzysztof Kopczyński, Polska/Szwecja/Ukraina, 85’
6.    "Królowa ciszy", Agnieszka Zwiefka, Polska, 80’
7.    „Love Hotel”, Philip Cox, Wielka Brytania/Francja, 75’
8.    „Mistrz i Tatiana”, Giedrė Žickytė, Litwa, 84’
9.    „Moja francuska pralnia”, Elisabeth Vogler, Francja, 84’
10.    "Mów mi Marianna", Karolina Bielawska, Polska, 75’
11.    „Na barkach lwa”, Patryk Rebisz, Erinnisse Rebisz, USA, 74’
12.    „Na redzie”, Alessandro Abba Legnazzi, Włochy, 70’
13.    „Na skraju”, Anna Shishova, Rosja, 49’
14.    „Ostatni przystanek”, Julie Shles, Izrael, 77’
15.    „O tym się nie mówi”, Ruth Gumnit, Tajlandia/USA, 43’
16.    „Plus minus, czyli podróże muchy na Wschód”, Bogdan Dziworski, Polska, 48’
17.    „Dryfujące ciała", Nelleke Koop, Holandia 2014,  55’
18.    „Prawie jak przyjaciółki”, Nitzan Ofir, Izrael, 60’
19.    „Wyśpiewaj moje serce”, Peti Akar, Wielka Brytania/ Węgry, 47’
20.    „Zanim opadnie kurtyna”, Wallner Thomas, Niemcy/Belgia, 88’