Allan, syn Ludwika

Przydał kinematografii polskiej jeden z jej największych powodów do dumy, otrzymując Oscara za scenografię „Listy Schindlera” Stevena Spielberga (sukces podzielił z Ewą Braun, dekoratorką wnętrz w tym filmie). "Pianista" Romana Polańskiego przyniósł mu Cezara. Czterokrotnie był nagrodzony statuetką Orła. Allan Starski, jeden z najwybitniejszych polskich scenografów filmowych i teatralnych, został uhonorowany kolejnym trofeum – tegoroczną Tarnowską Nagrodę Filmową za całokształt dokonań twórczych.

Kiedy Marek Budziarek, konsultant historyczny filmu Agnieszki Holland "Europa, Europa" z 1990 roku, pokazał ówczesnemu dyrektorowi Muzeum Historii Miasta Łodzi zdjęcia zaprojektowanej przez Allana Starskiego dekoracji getta łódzkiego, ten zdziwił się: „To one przetrwały pół wieku?”. Był przekonany, że ogląda prawdziwe miejsce gehenny Żydów. Trudno o lepszą rekomendację scenografa, choć Starski wcale nie uważa rzetelności scenografii, w tym wierności wobec obiektów historycznych, jak w „Europie, Europie”, za koronną cechę swojej twórczości. „Scenografia – powiada – nie może być jedynie poprawnym wykreowaniem czy odtworzeniem jakiejś rzeczywistości. Dla mnie musi zawsze stanowić integralną część dramaturgii filmu, ma pomóc widzowi zrozumieć jego ideę, przesłanie. Każdy element scenografii powinien coś znaczyć”.


Allan Starski, fot. Kuba Kiljan/SFP.

Jako przykład znaczącego elementu w scenografii Starskiego wymienia się inną scenę w tym samym filmie, rozgrywającą się na basenie szkoły Hitlerjugend. Na dnie basenu artysta umieścił olbrzymią swastykę, symbol znamiennej dla dyktatur gigantomanii. Scenograf odtworzył wnętrza kuźni kadr nazistowskich w… Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie, socrealistycznej pamiątce po reżimie stalinowskim, ale w swej gigantomanii podobnej do architektury nazistowskiej. Tu ujawniła się jeszcze jedna umiejętność laureata Tarnowskiej Nagrody Filmowej 2015, na którą zwrócił uwagę Andrzej Wajda: „Allan potrafi tak oswoić scenerię filmu, że choć ona przed kamerą udaje świat, w który przenosimy widzów, ci, siedząc potem przed ekranem, mają wrażenie prawdziwości tego świata”.

Allan Starski urodził się 1 stycznia 1943 roku w Warszawie, w rodzinie tancerki Marii Bargielskiej i znanego scenarzysty Ludwika Starskiego. Dzieciństwo spędził z rodzicami w Łodzi, w domu przy ul. Narutowicza 67, do którego ściągali wszyscy filmowcy. Allan poznał scenografów – Romana Manna i Anatola Radzinowicza. Zaprowadzony przez ojca na plan dokrętek do „Zakazanych piosenek” Leonarda Buczkowskiego, ujrzał pierwszy raz dekorację filmową. We wczesnej młodości, jeszcze nie wiedząc, że kiedyś będzie scenografem piętnastu filmów Andrzeja Wajdy, zachwycił się jego „Popiołem i diamentem”.

Z końcem następnej dekady był już absolwentem Wydziału Architektury Wnętrz warszawskiej ASP. Bakcyla scenografii filmowej połknął, kiedy dzięki ojcu został asystentem scenografów – Haliny Dobrowolskiej i Jerzego Szeskiego – na planie „Albumu polskiego” Jana Rybkowskiego. Później współpracował z Tadeuszem Kosarewiczem i Haliną  Dobrowolską przy serialu Wojciecha Solarza „Wielka miłość Balzaka”. W 1973 zadebiutował jako scenograf telewizyjnym filmem Ryszarda Bera „Chłopcy”. Ponieważ był umówiony z Berem na kolejne filmy, nie dołączył do scenograficznej ekipy „Ziemi obiecanej” Wajdy. Szanse na współpracę z tym reżyserem nie zostały jednak przekreślone.