Eugeniusz Bodo. „Już taki jestem zimny drań”

Autor książki, Ryszard Wolański, w rzetelny sposób odtworzył historię życia oraz przebieg kariery Bodo. Obszernie opisuje ostatnie miesiące życia aktora oraz żmudne dochodzenie do prawdy o jego tragicznej śmierci w sowieckim łagrze. Z tego powodu biografia artysty zyskuje rys tragiczny.

Eugeniusz Bodo zapisał się w historii polskiego kina jako jeden z największych gwiazdorów przedwojennych, wspaniały aktor, piosenkarz, ikona tamtych czasów. Niezwykle przystojny, czarujący, utalentowany, był ulubieńcem kinomanów. Jego życie obfitowało w wydarzenia o dużej randze artystycznej. Zanim stał się popularnym aktorem filmowym, zyskał uznanie dzięki występom w kabarecie Qui Pro Quo, nie raz stawał również na deskach teatru. Publiczność kochała go jednak najbardziej za role filmowe, w których prezentował wyjątkowe zdolności aktorskie, w tym szczególnie komediowe, wokalne i taneczne, choć równie często kreował postacie dramatyczne. Współpracował z wybitnymi osobowościami polskiej kinematografii przedwojennej, doświadczył też wielkiego przełomu dźwiękowego w kinie. Jego karierę przerwał wybuch wojny. Tragiczny zbieg losu sprawił, że aktor jej nie przeżył, a okoliczności jego śmierci przez wiele lat pozostawały tajemnicą.

Mimo tak bogatego życiorysu Bodo długo czekał na biografa, który podjąłby się napisania książki równie ciekawej, różnorodnej i w pełni dokumentującej jego losy. Dopiero teraz ukazała się pierwsza biografia aktora autorstwa dziennikarza muzycznego Ryszarda Wolańskiego. Nosi ona tytuł „Eugeniusz Bodo” i została opatrzona podtytułem „Już taki jestem zimny drań”, zaczerpniętym z popularnej piosenki artysty. Autor książki w rzetelny sposób odtworzył historię życia oraz przebieg kariery Bodo, opatrując opowieść o nim licznym materiałem ilustracyjnym, który pochodzi z kwerendy dokonanej w kilku archiwach. Składają się nań zdjęcia z występów kabaretowych, fotosy z filmów, plakaty, programy oraz okładki czasopism z podobizną Bodo. Konstrukcja biografii opiera się w głównej mierze na opisach filmów z jego udziałem, co sugeruje, iż życie aktora wypełniała sztuka – role filmowe oraz występy sceniczne. Przy tej okazji Ryszard Wolański ukazał środowisko artystyczne międzywojennej Warszawy, z którym Bodo obcował na co dzień: znakomitych aktorów, reżyserów i mecenasów kultury. Niewątpliwą zaletę tej biografii stanowi skrupulatność autora, pieczołowitość w opracowaniu materiałów źródłowych, znajomość kontekstów obyczajowych epoki oraz sprawny język, dzięki któremu lektura książki nie jest nużąca. Na szczególną uwagę zasługują jego oceny wartości muzycznej repertuaru Bodo.

Niezwykle ciekawie przedstawia się sprawa wyjaśnienia okoliczności śmierci aktora oraz udokumentowania związanych z nią faktów. Przez dziesięciolecia powodowały one wiele domysłów. Choć oficjalne biogramy powstałe w okresie PRL-u podawały informację, iż Bodo zginął z rąk okupanta hitlerowskiego w 1941 roku, to z czasem pojawili się świadkowie oraz dokumenty wskazujące na inną przyczynę jego zgonu: po aresztowaniu przez NKWD aktor trafił do sowieckiego więzienia, a następnie został zesłany do łagrów, gdzie zmarł z wycieńczenia. Ustalenie faktów stało się możliwe m.in. dzięki wspomnieniom muzykologa prof. Mirka, współwięźnia na Butyrkach, dokumentowi rosyjskiego Czerwonego Krzyża oraz protokołom z przesłuchań aktora, które trafiły do Polski dopiero na początku tego wieku. Choć kopia teczki aktowej NKWD dotyczącej Bodo zaginęła w Polsce w niejasnych okolicznościach i oficjalnie żadne polskie archiwum nie dysponuje tymi materiałami, to Ryszardowi Wolańskiemu udało się doń dotrzeć i podaje z nich obszerne cytaty. W końcowym rozdziale autor koncentruje się na ostatnich miesiącach życia Bodo oraz żmudnym dochodzeniu do prawdy o jego śmierci. Z tego powodu biografia aktora zyskuje rys tragiczny, charakteryzujący całe pokolenie artystów doświadczonych przez wojnę.

Przy okazji książki na uwagę zasługuje wydany w podobnym czasie – choć dystrybuowany oddzielnie – trzypłytowy album z piosenkami Eugeniusza Bodo (2 CD oraz DVD z fragmentami filmów z udziałem aktora). Przygotowała go Agencja Artystyczna MTJ. Dzięki niemu w pamięci zarówno starszych, jak i młodszych osób odżywa obraz wybitnego artysty przedwojennego, który miał w zwyczaju umawiać się z ukochaną „na dziewiątą...”.