Rejs na krzywy ryj… czyli Jan Himilsbach i jego czasy…

„Już za życia był legendą. Pracował na nią w pocie czoła: w najsłynniejszych warszawskich knajpach, na planach filmowych, nad maszyną do pisania. Znał wszystkich, których należało znać w jego epoce, i wszyscy go znali. Panował swoisty snobizm na Himilsbacha. Każdy, kto chciał zaszpanować w towarzystwie, powinien pochwalić się, że pił z nim wódkę” – pisze Anna Poppek we wstępie do swojej jakże udanej książki, poświęconej tej „kwintesencji PRL” – jak bohatera jej opowieści nazwał Antoni Krauze, co można przeczytać na tylnej części okładki „Rejsu na krzywy ryj…”.

Himilsbacha nie znałem, wódki z nim nie piłem, choć spędziłem w latach 70. trochę czasu na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie czy na tzw. KRAM-ie, czyli Konfrontacjach Ruchu Artystycznego Młodzieży w Myślcu nad Dunajcem, gdzie pan Jan robił wśród młodzieży za artystyczną atrakcję. Czytałem jednak namiętnie jego opowiadania, które często mnie wzruszały, oglądałem filmy, które głównie mnie śmieszyły. Największą popularność przyniosła mu rola Sidorowskiego w „Rejsie” (1970) Marka Piwowskiego, paradokumentalnej obserwacji pewnej wycieczki spacerowym statkiem po Wiśle oraz jej pasażerów, będąca trafną metaforą życia w kraju tzw. realnego socjalizmu. To od tego filmu zaczęła się przyjaźń ze Zdzisławem Maklakiewiczem, to na jego planie zawiązał się ten wspaniały duet komiczny, który znakomicie funkcjonował w filmach Andrzeja Kondratiuka: telewizyjnych „Wniebowziętych” (1973) oraz kinowym „Jak to się robi” (1973). Notabene, wydawca „Rejsu na krzywy ryj…” przygotowuje kolejny szlagier, będzie nim bez wątpienia książka poświęcona Maklakiewiczowi. Proponuję oba tytuły sprzedawać razem, jak literacki dwupak.