Roman Polański. Gorzkie szczęście

Roman Polański urodził się w Paryżu. Gdy miał cztery lata – w 1937 roku – jego rodzina przeniosła się do Krakowa. Okres wojny spędził głównie w Wysokiej koło Wadowic, gdzie ukrywał się pod nazwiskiem Roman Wilk. W Krakowie rozpoczęła się jego artystyczna kariera od „Radiowej Gromadki” Marii Biliżanki. Na scenie teatru Groteska zadebiutował w listopadzie 1949 roku w przedstawieniu „Cyrk Tarabumba”. W niezwykle popularnym Teatrze Młodego Widza wcielił się w rolę Żaczka w „Farfurce królowej Bony" Anny Świrszczyńskiej, a prawdziwą furorę zrobił jako Wania w „Synu pułku”  Walentina Katajewa. Do Łodzi trafił z konieczności, tylko tam była szkoła filmowa. Miano ją zorganizować pod Wawelem, ale ówczesne władze wolały postawić na robotniczą Łódź niż mieszczański Kraków. Uznanie i nagrody na świecie (Bruksela, Montevideo, Oberhausen, San Francisco, nominacja do Oscara) oraz fatalna atmosfera w kraju wokół debiutanckiego „Noża w wodzie”, nakręconego w 1961 roku, spowodowały, że następne filmy Polański postanowił realizować za granicą: „Diamentowy naszyjnik”, nowelę wchodzącą w skład „Najpiękniejszych oszustw świata”, nakręcił we Francji, „Wstręt” i „Matnię” w Anglii, zaś „Nieustraszeni pogromcy wampirów” powstali w koprodukcji angielsko-amerykańskiej. Jego pierwszym filmem amerykańskim była ekranizacja powieści Iry Levina „Dziecko Rosemary”, która przyniosła mu duży rozgłos i dwie oscarowe nominacje w 1969 roku (statuetka dla Ruth Gordon za drugoplanową rolę kobiecą). Sześć lat później „Chinatown” nominowane będzie w jedenastu kategoriach (dostało też jednego Oscara – dla Roberta Towne'a za najlepszy scenariusz oryginalny). Skandal obyczajowy w 1978 roku (oskarżenie o zgwałcenie nieletniej) spowodował, że Polański zdecydował się opuścić USA. W 2002 roku przyznano mu Oscara za reżyserię „Pianisty”. Werdykt odczytał Harrison Ford (grał w jego „Franticu"), cała sala – z Jackiem Nicholsonem na czele, jego najlepszym kumplem – zgotowała mu owację. Laureat jednak statuetki Oscara nie odebrał. Nakręcony w koprodukcji polsko-niemiecko-francuskiej „Pianista”, poświęcony Władysławowi Szpilmanowi, wspaniałemu muzykowi, któremu udało się przeżyć wojnę w okupowanej Warszawie, to chyba najbardziej uhonorowany film polskiego reżysera, o czym świadczą m.in. Złota Palma canneńskiego festiwalu, siedem statuetek Cezarów, dwie brytyjskie Nagrody Filmowe 2002, trzy Oscary. Dwa ostatnie filmy – „Rzeź” (2011) i „Wenus w futrze” (2013) – zrealizował w koprodukcji z naszą kinematografią.