Leszek Wronko. Dźwięk filmu polskiego

Książka Michała Dondzika to pozycja wyjątkowa. Jej bohaterem jest Leszek Wronko, jeden z najwybitniejszych polskich operatorów dźwięku, znany dotąd jedynie niewielkiej garstce osób ze środowiska filmowego. Debiutancka książka filmoznawcy i doktoranta Uniwersytetu Łódzkiego prezentuje historię kina polskiego nie z popularnej, dominującej perspektywy reżysera, operatora zdjęć czy aktora, ale przywraca pamięć o istotnym pracowniku drugiego planu, prawdziwym „robotniku sztuki filmowej”. Operatorzy dźwięku są tą częścią ekipy realizacyjnej, której nazwiska w czołówkach filmów nigdy nie znajdują się na wyeksponowanym miejscu. Książka przypomina, że bez twórczych specjalistów, mistrzów w swoim fachu, nie byłoby wielkich, przełomowych obrazów, a film to po prostu owoc pracy całego zespołu.

Michał Dondzik razem ze swoim bohaterem udaje się w podróż do przeszłości polskiego kina.  Wspomnienia sięgają okresu międzywojennego. Leszek Wronko, urodzony 4. lutego 1923 roku, z kinem był związany od dziecka. Jego ojciec, Józef Wronko, był od drugiej połowy lat 20. właścicielem największego warszawskiego kina Colosseum. Jedną z ulubionych zabaw Leszka w okresie szkolnym było robienie „śmierdzieli” z taśmy filmowej. Pod rodzinnym mieszkaniem działało słynne atelier i laboratorium Falanga, gdzie chłopiec mógł podglądać powstawanie filmów niemych. W 1945 roku został oddelegowany do pełnienia służy w Wytwórni Filmowej Wojska Polskiego, potem asystował przy realizacji zdjęć do Polskiej Kroniki Filmowej. W roli mikrofoniarza zadebiutował w 1946 roku w „Zakazanych piosenkach”. Na planie filmu oświatowego „Włókiennictwo łódzkie” poznał swą przyszłą żonę, Krystynę Nyc. Jako wieloletni pracownik Wytwórni Filmów Fabularnych w Łodzi współtworzył kinematografię Polski Ludowej od jej narodzin niemal do końca. Samodzielnym operatorem dźwięku został w 1948 roku, a jego pierwszym zrealizowanym filmem jest „Skarb”. Do roku 1988 pracował przy realizacji ponad stu filmów fabularnych kinowych i telewizyjnych, współpracował m.in.: z Leonardem Buczkowskim („Skarb”), Jerzym Kawalerowiczem („Cień”), Aleksandrem Fordem („Ósmy dzień tygodnia”, „Krzyżacy”), Andrzejem Wajdą („Lotna”, „Niewinni czarodzieje”, „Ziemia obiecana”), Stanisławem Różewiczem („Romantyczni”), Januszem Nasfeterem („Zbrodniarz i panna”), Janem Batorym („Lekarstwo na miłość”), Jerzym Hoffmanem („Pan Wołodyjowski”), Stanisławem Bareją („Poszukiwany poszukiwana”, „Nie ma róży bez ognia”, „Niespotykanie spokojny człowiek”), Ewą i Czesławem Petelskimi („Wraki”, „Drewniany różaniec”), Andrzejem Kondratiukiem („Wniebowzięci”), Lechem Majewskim („Rycerz”), Filipem Bajonem („Aria dla atlety”), Ryszardem Berem („Cudzoziemka”). Realizował także dźwięk w filmach dubbingowych. Zawodowe tradycje rodzinne kontynuuje jego syn, Marek, który pracuje także jako operator dźwięku.

Wspomnienia Leszka Wronki dopełniają rozmowy z jego współpracownikami, reżyserami, aktorami, kierownikami produkcji, scenografami (m.in. z Danutą Szaflarską, Jerzym Hoffmanem, Filipem Bajonem, Lechem Majewskim, Zdzisławem Szostakiem, Jerzym Skrzepińskim, Jerzym Rutowiczem) dzięki czemu powstała wyjątkowa kronika poszczególnych realizacji, nierzadko obrazów znakomitych. Książka ma charakter źródłowy, zawiera wiele informacji o życiu codziennym polskiej kinematografii i liczne anegdoty z realizacji filmów, zdradza sekrety z planów wielu klasyków kina, od „Zakazanych piosenek” po „Kornblumenblau”. Publikacja jest bogato ilustrowana unikatowymi zdjęciami i werkami z planów (pochodzącymi z prywatnego archiwum Leszka Wronki, Michała Dondzika oraz ze zbiorów Muzeum Kinematografii w Łodzi i Filmoteki Narodowej w Warszawie). To pasjonująca opowieść o sytuacjach i zdarzeniach nieznanych lub zapomnianych i o świecie, który dawno przeminął.

Publikacja towarzyszyła 23. Festiwalowi Mediów w Łodzi „Człowiek w Zagrożeniu” i jest owocem współpracy muzeum z Narodowym Centrum Kultury. Autorem szaty graficznej jest Paweł Kawiński, wieloletni współpracownik Muzeum Kinematografii. „Magazyn Filmowy SFP” jest patronem medialnym wydawnictwa.