Allen na scenie

Woody Allen to prawdziwy człowiek-orkiestra: jest scenarzystą, reżyserem, aktorem, komikiem, gagmanem, literatem, muzykiem. Jego dziadek pochodził z Rosji, babcia z Austrii, on urodził się na Brooklynie. Uwielbia Nowy Jork, szczególnie Manhattan, ale filmy woli pokazywać w Europie, z której zresztą wywodzą się jego duchowi patroni... Lew Tołstoj, Antoni Czechow, Fiodor Dostojewski, Ingmar Bergman, Federico Fellini. W Polsce gościł nie z filmem, a jazzowym ansamblem, w którym gra na klarnecie. Zanim zainteresował się kinem, grał na saksofonie, pisał dowcipy, scenariusze radiowo-telewizyjne, sztuki teatralne, opowiadania, występował jako komik. W „Casino Royale” zagrał złego siostrzeńca Bonda, a w „Zagraj to jeszcze raz, Sam” – krytyka, który nie ma powodzenia u kobiet. Jako reżyser zadebiutował w 1968 roku pastiszowym „Bierz forsę i w nogi”. Osiem lat później stał się bohaterem komiksu – wydawanego w 60 krajach – „Inside Woody Allen”. Nakręcił ponad czterdzieści filmów, zagrał także w ponad czterdziestu, oczywiście nie tylko w swoich. Nie uczestniczy w oscarowych ceremoniach, bo kolidują mu z graniem jazzu w ulubionym klubie. Pep Aixalà, badacz jego twórczości, wśród Allenowskich słów kluczy wymienia m.in.: samouk, intelektualista, nerwica, psychoanaliza, seks, pracoholizm, słowotok, zelig (kameleon). W Polsce ukazało się 12 książek jego autorstwa lub jemu poświęconych. Kiedyś powiedział: „Po takiej dawce Ryszarda Wagnera chce mi się napaść na Polskę".

I oto – dzięki Domu Wydawniczemu Rebis – ukazała się kolejna, trzynasta. Znalazło się w niej pięć sztuk Allena: „Pytanie", „Gdy śmierć zastuka", „Nad kobietami Lovborga", „Śmierć" oraz „Bóg". Zaludniają je postaci autentyczne – jak Abraham Lincoln, i fikcyjne – jak nowojorski Żyd, który nie waha się zagrać w remika ze Śmiercią, dramaturg, twórca wybitnych postaci kobiecych, wyrwany ze snu mężczyzna, który z tropiciela mordercy staje się ofiarą szalonego tłumu tropicieli, czy strapiony autor klasycznych greckich sztuk. A wszystkie swe opowieści podaje nowojorski artysta z charakterystycznym surrealistyczno-purnonsensowym poczuciem humoru, pod przykrywką którego kryje się niebanalna, życiowa refleksja.