Strefa filmu. Kino Andrieja Tarkowskiego

Andriej Tarkowski wywodził się z rodziny artystycznej, jego ojciec był cenionym poetą, on sam wszechstronnie uzdolniony muzycznie i plastycznie, przerwał studia arabistyczne, by uczestniczyć w kilkunastomiesięcznej wyprawie geologicznej na Syberię. W latach 1954-61 studiował reżyserię we WGIK-u pod kierunkiem Michaiła Romma, średniometrażowy film dyplomowy „Mały marzyciel” (1961) przyniósł mu nagrodę na festiwalu etiud w Nowym Jorku. Zadebiutował w kinie filmem „Dziecko wojny” (1961, Złoty Lew w Wenecji, nagroda za reżyserię w San Francisco), by wkrótce podejmując się realizacji filmu o losie artysty-indywidualisty, narazić się na polityczne szykany. „Andriej Rublow” (1969, nagroda w Cannes) musiał czekać dwa lata na zgodę na rozpowszechnianie. Wysoko ceniona ekranizacja powieści Stanisława Lema „Solaris” (1975, nagroda jury w Cannes) poprzedziła refleksyjne „Zwierciadło” (1975) – oparty na własnej biografii filozoficzny traktat o miejscu artysty w społeczeństwie. Po nakręceniu filmu „Stalker” (1979, nagroda w Cannes) według prozy braci Strugackich Tarkowski – w wyniku konfliktu między własną postawą twórczą i ideologią sztuki lansowaną przez władze ZSRR – zdecydował się na emigrację, pozostając wierny w swojej twórczości dotychczasowym pasjom („Nostalgia” 1983, nagroda za reżyserię w Cannes, „Ofiarowanie” 1986, nagroda jury w Cannes, nagroda BAFTA dla filmu zagranicznego). Zmarł na raka, pozostawiając obszerny tom rozważań krytyczno-teoretycznych o tematyce filmowej i filozoficznej.

Tom składa się z następujących rozdziałów: „Andriej Tarkowski – ‘człowiek, który ujrzał Anioła’" Iwony Anny Ndiaye i Marka Sokołowskiego, „O Andrieju Tarkowskim raz jeszcze” Krzysztofa Zanussiego, „Z archiwum WGIK (autobiografia, dokumenty, prace Andrieja Tarkowskiego i in. – Chłopiec, którego zwą... Andriej” Rostislava Ȗreneva, „Lata studenckie”  Aleksandra Gordona, „Szczęściem było pracować z nim” Vadima Ȗsova, „Dążę do maksymalnej prawdziwości” Andrieja Tarkowskiego, „Ciasne wrota. Zaświadczenie o ‘Stalkerze’” Leonida Nehoroševa, „Wykłady z reżyserii filmowej” i „O sztuce filmowej. Ostatni wywiad” Andrieja Tarkowskiego, „W poszukiwaniu straconego czasu. Wygnanie i śmierć Andrieja Tarkowskiego (scenariusz filmu dokumentalnego)” Ebbo Demanta, „Kanon Tarkowskiego” Dmitrija Salynskija, „Twórczość Andrieja Tarkowskiego w kontekście idei rosyjskiego odrodzenia religijnego i kulturalnego początku XX wieku” Nikolaja Hrenova, „Wyobraźnia oniryczna. Obrazy w twórczości Andrieja Tarkowskiego” Katarzyny Citko, „Twórczość i transcendencja. O kilku wątkach koncepcji estetycznej Andrieja Tarkowskiego” Katarzyny Jarosińskiej-Buriak, „’Trzepot natchnienia... dotyk twarzy’. ‘Andriej Rublow’ Andrieja Tarkowskiego” Iwony Grodź, „Dom na ruinach. O dopisanym wątku w ‘Solaris’" Krystiana Freda, „’Piękno uratuje świat’. Twórczość Fiodora Dostojewskiego w obiektywie Andrieja Tarkowskiego” Miłosza Stelmacha, „Życie ojca losem syna. Życie syna losem ojca. Arsienij i Andriej Tarkowscy” Eleny Jagt-Yazykovej oraz „Nostalgia za Tarkowskim. Kino Carlosa Reygadasa i Aleksandra Sokurowa” Rafała Syski.