Aktor wobec przemian teatru XXI wieku

Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej przez Państwową Wyższą Szkołę Filmową, Telewizyjną i Teatralną w Łodzi w dniach 7-8 maja 2011 roku.

„Jeszcze trzydzieści lat temu większość teatrów była zorganizowana wedle modelu repertuarowego. W wielopokoleniowych, zawodowych zespołach aktorzy przekazywali tradycje rzemiosła i – szumnie mówiąc – etosu zawodowego z pokolenia na pokolenie. (...) Dziś, jak się wydaje, sceny repertuarowe znikają, bo ważniejsze do tego, co ma do powiedzenia autor, stało się to, co ma do powiedzenia reżyser, niemal wyłączny kreator scenicznego świata. (...) Kształcenie studentów wedle 'przestarzałego' modelu być może nie ma sensu. Jak zatem kształcić z sensem? Nie wiem, lecz bez sprecyzowanych celów i funkcji teatru nie da się wyznaczyć celów i funkcji nauczania w szkole. Może trzeba wydzielić, określić na nowo specjalność szkół? Jedna kształciłaby dla teatru, druga dla filmu, trzecia dla seriali... Może młodzi po drugim roku powinni wybierać specjalizację –  filmową, teatralną lub serialową? Albo może należałoby wydzielić szkoły kształcące dla teatru repertuarowego i te działające na potrzeby teatru eksperymentalnego? Obawiam się, że jeśli nie przeprowadzimy tych operacji umysłowych, nie posuniemy się do przodu w kwestii wyzwań, jakie stoją przed dzisiejszym aktorem, począwszy od tych czysto technicznych: Czy aktor powinien być słyszalny? Czy powinien mieć bezbłędną dykcję? Czy powinien mówić wiersz klasyczny i posługiwać się wyraźnym gestem? – po bardziej skomplikowane: Czy aktor jest współtwórcą spektaklu, a jeśli tak, w jakim zakresie? Jaki jest jego udział w procesie powstawania przedstawienia, gdy nie ma tekstu dramatu w klasycznym rozumieniu tego słowa? Czy powinny istnieć zespoły wielopokoleniowe? Czy jest jeszcze stosowane pojęcie aktorskiego emplois?" – pisze we wstępie do publikacji Elżbieta Baniewicz.

W dyskusji udział wzięli m.in.: Robert Gliński (reżyser, pedagog, rektor PWSFTviT), Zdzisław Jaskuła (literat, reżyser, dyrektor Teatru Nowego w Łodzi), Oxana Smilkova (dziekan i wykładowca Wydziału Aktorskiego JAMU w Brnie), Grigorij Lifanov (reżyser, pedagog WGIK), Krystyna Meissner (reżyser teatralny), Krzysztof Mieszkowski (dyrektor Teatru Polskiego we Wrocławiu), Tadeusz Nyczek (krytyk literacki i teatralny), Sławomira Łozińska (aktorka), Anna Kuligowska-Korzeniewska (historyk teatru), Elżbieta Baniewicz (teatrolog), Elżbieta Czaplińska-Mrozek (aktorka, dziekan Wydziału Aktorskiego PWST w Krakowie, filia we Wrocławiu), Teresa Nawrot (aktorka), Władimir A. Eremin (pedagog w WGIK), Mikołaj Grabowski (aktor, pedagog), Paweł Łysak (reżyser teatralny, telewizyjny i radiowy), Waldemar Wilhelm (pedagog Wydziału Aktorskiego PWSFTviT).