Akira Kurosawa – twórca japoński, twórca światowy

Akira Kurosawa – legenda kina, mistrz, dzięki któremu świat odkrył kinematografię japońską. Z wykształcenia malarz, zafascynowany kulturą zachodnią, w roku 1936 podjął pracę w kinematografii, początkowo jako asystent reżysera. Zadebiutował w 1943 roku filmem „Saga o dżudo”, zyskując bardzo pozytywne recenzje za swój warsztat realizatorski. Za najważniejszy film z wczesnego okresu swej twórczości uważał dramat gangsterski „Pijany anioł” (1948), neorealistyczny w duchu (choć włoskich filmów nie pokazywano w ówczesnej Japonii), z ciekawą kreacją Toshiro Mifune, późniejszego wieloletniego współpracownika Kurosawy. O pozycji reżysera w światowym kinie zadecydował film „Rashomon” (1950), nagrodzony Złotym Lwem w Wenecji i Oscarem dla filmu nieanglojęzycznego. Reżyser uprawiał wiele gatunków, od tradycyjnych dramatów samurajskich („Siedmiu samurajów” 1954, „Straż przyboczna” 1961, „Ukryta forteca” 1959, Srebrny Niedźwiedź za reżyserię w Berlinie) po ekranizacje literatury zachodniej w japońskich realiach kulturowych („Idiota” wg Dostojewskiego 1951, „Tron we krwi” wg „Makbeta” Szekspira 1957, „Ran” wg „Króla Leara” Szekspira 1985, nominacja do Oscara za reżyserię). Mimo niekwestionowanego mistrzostwa nie wszystkie filmy Kurosawy spotykały się z życzliwym przyjęciem publiczności i krytyki. Po klęsce „Rudobrodego” (1965) reżyser zamilkł na pięć lat, a niepowodzenie następnego filmu „Dodes’kaden” (1970) pchnęło go do próby samobójczej. Aby nadać sens jego życiu, władze radzieckiej kinematografii zaproponowały mu realizację filmu „Dersu Uzała” (1975), który został wyróżniony Złotym Medalem na MFF w Moskwie i Oscarem dla filmu nieanglojęzycznego. Francuzi umożliwili mu realizację „Sobowtóra” (1980, Złota Palma w Cannes), zaś Amerykanie – „Snów” (1990). W 1982 roku otrzymał Złotego Lwa za całokształt twórczości w Wenecji, zaś w 1990 został wyróżniony honorowym Oscarem.

Książka wydana przez krakowskie Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha zawiera referaty wygłoszone podczas sesji naukowej zorganizowanej 29 marca 2010 roku z okazji setnej rocznicy urodzin artysty: „Akira Kurosawa – w stronę syntezy ludzkich uczuć" Wioletty Laskowskiej-Smoczyńskiej i Piotra Kletowskiego, „Nadzieje i obawy – rzeczywistość powojenna we wczesnych filmach Akiry Kurosawy" Krzysztofa Loski, „Człowiek w kosmosie społeczeństwa. 'Piętno śmierci' Akiry Kurosawy w kontekście filozofii konfucjańskiej" Michała Bobrowskiego, „Akira Kurosawa: rytuały przemocy i szekspirowski teatr zazdrości" Dariusza Grzonki, „Realizm historyczny w filmach jidai-geki Akiry Kurosawy – aspekty wybrane" Marka Sfugiera, „Czas i energia. Kurosawa a muzyka" Piotra Sawickiego, „Bogowie lasu. 'Dersu Uzała' – szamanizm i ekologia głęboka" Katarzyny Gąsior, „Akira Kurosawa – 'Ran': między ładem a chaosem. Symboliczna wizja życia w filmowej opowieści Akiry Kurosawy" Mikołaja Melanowicza, „Testament Cesarza: twórczość Akiry Kurosawy w interpretacji reżyserów współczesnego kina japońskiego" Agnieszki Kamrowskiej, „Ryż i kukurydza, czyli co łączy 'Siedmiu samurajów' i 'Siedmiu wspaniałych'" Elżbiety Wiącek, oraz zapis spotkania z Andrzejem Wajdą – „Kurosawa – mój mistrz i nauczyciel".